වර්තමානයේ තාක්ෂණයත් සන්නිවේදනත් මිනිසාට අත්‍යවශ්‍ය සධකයකි. නමුත් එයින් ඇති වී ඇති ප‍්‍රතිඵල පිළිබඳ විවිධ විවේචන පවති. මේ ඒ පිළිබදව සිදු කළ සාකාච්ජානක දී අදහස් දැක් වූ නාට්‍ය හා රංග කලා හා ප‍්‍රතිබිම්බ කලා අධ්‍යයන අංශයේ ආචාර්ය උදිත ගයාෂාන්ගේ අදහසයි.සන්නිවේදන තාක්ෂණය පිළිබඳ ඔබේ අදහස කොයි වගේද?
තාක්ෂණයේ දියුණුව කියන්නේ පර්යේෂණයන්ගේ සාර්ථකත්වයයි. තාක්ෂණය මගින් සිදුවන කාරණා 02 ක් ප්රධාන වශයෙන් හඳුනා ගන්නට පුළුවන්.
01. භූගෝලීය සීමාවන් ජය ගැනීම. ( අවකාශය )
02. අතීත අනාගත සබඳතා පවත්වා ගැනීම. ( කාලය )
සන්නිවේදන තාක්ෂණය විද්‍යාත්මක ක‍්‍රමවේදයත් එක්ක වැඩි දියුණු වූ දෙයක්. මිනිස් ජන ජීවිතයේ විවිධ අංශවලට කළමනාකරණ ක‍්‍රම සහ අලූත් වැඩ පිළිවෙළ රටාවන් ආදේශ කරමින් නැති මානව සබඳතා ගොඩනැගීමත් එහි ස්වභාවයේ වෙනසක් මේ මගින් ඇති කර ඇති බවත් පෙනී යන කාරණවක්. කෙසේ නමුත් සන්නිවේදන තාක්ෂණයේ වටිනාකම වැඩි වන්නේ එහි සුභාවිතයක් තිබුණොත් පමණයි. නමුත් ඉතිහාසයේ සිටම ඔය කාරණා දෙක සමාන්තරව ගමන් කළ බවක් පෙනෙන්නෙ නෑ. තාක්ෂණය වාණිජ පරමාර්ථ පෙරදැරිව එක් පාරකත් යහපත් සමාජ භාවිතාව යන කාරණාව තවත් පාරකත් ගමන් කරන බවත් දකින්න පුළුවන්.
මේ යහපත් සමාජ භාවිතය කෙසේ ක‍්‍රියාත්මක කරවිය යුතුද යන්න පිළිබඳ ඔබේ අදහස ?
ඇත්තෙන්ම බැලූ බැල්මට පිට සිට කෙනෙකුට මේ සඳහා නීත්‍යනුකූලව ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයට ඇඟිල්ල දිගු කරන්නට පුළුවන්. නමුත් ලංකාව වගේ රටකට තිබෙන්නේ එම ඉලක්කය බොහෝ පිටුපසයි. ඊට පෙර ඔවුන්ට දේශපාලන, ආර්ථික, පෞද්ගලික සම්බන්ධතා වැනි ආදර්ශ ඉලක්ක පසුකරගෙන තමයි සාධනීය තත්වයට ඇවිත් තියෙන්නේ. තාක්ෂණය දියුණුයි කියල කෑ ගහල හරි යන්නෙ නෑ. ඒ තාක්ෂණය ඇතුළේ තියෙන්නෙ මොනවාද කියලා සලකා බලන්න අවශ්‍යයි. ව්‍යවහාරික අරමුණින් බැහැරව මානව ඵලදායි ක්රියාවලියක් ලෙස මෙම සන්නිවේදන තාක්ෂණය දියුණු කළ යුතුයි. ඒ මගින් සමාජ අර්බුද කළමනාකරණය කළ හැකි බවයි මගේ අදහස.
ඉස්සර තිබුණේ ඒකල මාධ්‍ය භාවිතයක්. නමුත් අද වන විට තාක්ෂණයේ දියණුවත් සමඟ මාධ්‍යකරුවාගේ මාධ්‍ය තාක්ෂණයේ සීමාව වෙනස් වෙලා. නමුත් ඒකල මාධ්‍ය තිබුණ කාලයේ මාධ්‍යකරුවාට තමා නියෝජනය කරන මාධ්‍යයේ ප‍්‍රවීණත්වයක් තිබුණා. වර්තමානයේ තාක්ෂණික සීමාවන් පුළුල්වෙත්ම මිනිස් අවශ්‍යතාවන්හි සීමාවන්ද පුළුල් වෙලා. ඒ නිසා මාධ්‍ය එකින් එක ගලවලා කතා කරන්න බෑ. සමස්ත සන්නිවේදන තාක්ෂණය ගැනම කතා කළ යුතු වෙනවා.
ජනමාධ්‍ය ගැන කතා කරන විට ප‍්‍රංශ කලාවේදී ”රුසියාටෝ කැනුඩෝ” ප‍්‍රකාශ කොට තිබෙන ආකාරයට සිනමාව ලෝකයේ 7 වැනි කලාව ලෙස හඳුන්වා දී තිබෙනවා. එහි විශේෂත්වය ලෙස හඳුන්වන්නේ අනෙකුත් කලාවන් 06 ම අන්තර්ගත වී තිබීමයි. අනෙකුත් කලාවන් 06 මොනවාද? ඒ තමයි 1 අංග චලනය, 2 අභිනය, 3 හඬ, 4 ස්ථාපනය නො එසේ නම් එකලස් කිරීම, 5 චිත‍්‍රගත කිරීම, 6 ඡුායාරූපයයි. නමුත් අපිට දකින්නට පුළුවන් තවත් සුවිශේෂීත්වයක් වන්නේ රූපවාහිනියේ පැමිණීමත් සමඟ සිනමාව ද එයට ඇතුළු වීමයි. එහෙම නම් ලෝකයේ 08 වැනි කලාව රූපවාහිනිය නම් 09 වැනි කලාව බවට පත් වන්නේ මාධ්‍යයක් නොව තාක්ෂණයක් වන ඩිජිටල් තාක්ෂණයයිි. ඒ තුළ මේ සියල්ල දැකගත හැකියි. මේ හේතුව නිසා වර්තමානයේ බොහෝ විට මිනිසුන් මාධ්‍යවලට වඩා තාක්ෂණයට නැඹුරුතාවයක් දක්වනවා. මේ කාරණාව අපි හොඳින් වටහා ගත යුතු වෙනවා.
ඒ නිසා මගේ අදහස වන්නේ පරණ ඒකල මාධ්‍ය කළමනාකරණ ව්‍යපෘතියක් හැටියට හිතලා ඒකල මාධ්‍ය සංවර්ධන ඉලක්කයක් තෝරාගෙන අවුරුදු ගාණකදි අපි මේ පුවත්පත් කලාව හෝ ගුවන්විදුලිය හෝ රූපවාහිනිය හෝ වේවා සංවර්ධනය කළ යුතුයි කියල බැහැ. අද වනවිට මාධ්‍ය එකිනෙකට මිශ‍්‍රවෙලා. දෙමුහුන්, තුන්මුහුන්, හතරමුහුන් වෙලා කියන එකයි මගෙ මතය. මේ නිසා අපි මාධ්‍ය ගැන කතා කල යුතු වන්නේ තාක්ෂණයත් මුල් කරගෙන. අතීතයේ මාධ්‍ය එළියට ගෙන ඒමට තාක්ෂණය කොයිතරම් පොහොසත් ද යන වග කල්පනා කළා. ඒ ගමන හරිම සරලයි. දැන් ඊට වඩා වෙනස් හැඩයක් ගෙන තිබෙනවා. සමහර වෙලාවට අපි නාට්‍යයේ බලපෑම ගැන කතා කරනකොට එයට සිනමාවේ බලපෑම තියනවා. සිනමාව ගැන කතා කරන කොට පුවත්පතේ හෝ ගුවන්විදුලියේ බලපෑම තියනවා. මේ නිසා මාධ්‍යයකට තවත් මාධ්‍යක් නැතුව පවතින්න බැරි ස්වභාවයක් නිර්මාණය වෙලා තියනවා.
මාධ්‍යයට මේ තාක්ෂණය කොයි ආකාරයේ බලපෑමක් ද එල්ල කරලා තියෙන්නේ?
සරලව පැහැදිලි වන කාරණය මේකයි. අද වන විට තාක්ෂණය විසින් අනෙකුත් මාධ්‍ය තුල තිබෙන ව්‍යවහාරික වටිනාකම අත්පත් කරගෙන තිබෙනවා. තාක්ෂණය තිබූ පමණින් එය පරිහරණය කිරීම සාධාරණ නැහැ. එහි තිබෙන සුභාවිතය පමණක් උකහා ගත යුතුයි. වර්තමානයේ දැක ගත හැකි සුලබ කාරණාවක් වන්නේ මාධ්‍ය විසින් තරුණ පරම්පරාවට සිදු කරනු ලබන බලපෑමයි. මේ තාක්ෂණයෙන් මාධ්‍ය සීමාවන් බිඳ දමා යාමට අවශ්‍ය අතුරු අවස්ථා ඕනෑ තරම් නිර්මාණය කර තිබෙනවා. එහිදී වාසි අවාසි තිබුණත් වැදගත් කාරණය වන්නේ නිසි කළමනාකරණය කිරීමෙන් වාසියත් නිසි කළමනාකරණය නොකිරීමෙන් අවාසිත් අත්පත් වන බව අවබෝධ කර ගැනීමයි. තාක්ෂණයෙන් තොරතුරු දැන ගැනීම හොඳ දෙයක් තමයි. නමුත් මානව සබඳතා වෙනුවට අදහස් හුවමාරු කර ගැනීමේ ගනුදෙනුමය කාර්යට පමණක් කොටු වීම ගැටළුවක්. මනුෂ්‍යත්වය ඊට වඩා වෙනස් දෙයක්. එය තාක්ෂණයට අසුවෙන්නෙ නෑ. ඒ නිසා අපි හිතන්න ඕනෙ තව අවුරුදු 10 කින් ලෝකයේ සන්නිවේදන තාක්ෂණය කොතැනද තියෙන්නේ කියන කාරණාවට වඩා ඒ නිසා මිනිසුන්ගේ අද තිබෙන සබඳතා මීට වඩා යහපත් වෙයි ද? අයහපත් වෙයි ද? යන කාරණාවයි.
අපිට තාක්ෂණයට සීමා පනවන්න බෑ නේද?
ඔව්. නමුත් අපිට සමාජ පාලනය සහ පෙළඹවීම කියන කාරණාවන් සිදු කල හැකියි. ඇත්තෙන්ම බොහෝ විට මිනිසුන් ආකර්ෂණයට කැමතියි. සමාජ විඥ්ඥානය අපේක්ෂා කරන දේ ගෙදරින් ලැබෙන්නේ නැතිනම් මානව සබඳතා ගිලිහී යාමට බොහෝ සේ ඉඩකඩ වැඩියි. නමුත් අවධාරණය කරගත යුතු කාරණය වන්නේ මානව සබඳතා ගිලිහුණු සමාජයක අපේක්ෂිත සන්නිවේදන ඵලදායීතාව ගොඩනගා ගන්නට නොහැකියි. මිනිසා යනු සංස්කෘතික සත්වයෙක්. ඒ අනුව සංස්කෘතික ක්රියාවලියක් බිඳ දැමීම ත‍්‍රස්ත ක‍්‍රියාවක් ලෙෂ සලකන්න පුළුවන්. අද බොහෝ විට ත‍්‍රස්ත ක‍්‍රියාවන් සිදු කරන්නේ නියාමනයකින් තොරව සන්නිවේදනය ගලා යාමට ඉඩ හරින පිරිස විදිහටයි මම දකින්නේ. තිබෙන සංස්කෘතිය ගලවලා නව සංස්කෘතියක් ඔළුවලට දානවා. සරල උදාහරණයක් විදිහට ළමා කාටුන් තුළත් බොහෝ විට ළමයා තුළ තමාගේ පෞද්ගලිකත්වය පිළිබඳ හීනමානයක් ගොඩ නගනවා. එහිදී ළමයාගේ පෙර තිබූ සංස්කෘතිය වෙනුවට නව සංස්කෘතියක් ඔළුවට දානවා.
සමාජයේ මිනිසුන් පුරුෂාර්ථවලින් බැහැර කිරීම නූතන සන්නිවේදන තාක්ෂණය විසින් සිදුකරන බරපතල වැරැුද්දක් විදියට මම දකිනවා. මිනිසා විසින් මිනිසා මත ඇති කරනු ලබන බලපෑම්වලින් ගලවා දමා තාක්ෂණය විසින් මිනිසා මත ඇති කරන බලපෑම අද ඉදිරියට පැමින තිබෙනවා. ඒ බලපෑම සමාජ පුරුෂාර්ථසමග කිසිවිටක බැදෙන්නේ නැත. එය වාණිජ වුවමනාවකි. එසේ නැත්නම් දේශපාලන,ආර්ථික කිසියම් වුවමනාවකි.
නමුත් එයින් ලැබූ කිසිම ප‍්‍රගතිශීලී දෙයක් නැහැ කියල මං කියන්නෙ නෑ. අපි සන්නිවේදන තාක්ෂණයේ හරවත් භාවිතයක් ඇති කල යුතුයි. එය ආකල්පමය වෙනසක් විය යුතුයි යන්න මගේ මතයයි. මෙයට ලෝකයේ උදාහරණ තියනවා. ඉන්දියාව,රුසියාව,ජපානය වැනි රටවල් තුළ ළමා වැඩසටහන්, කාටුන් ඔවුන්ගේ දරුවන්ගේ ආකල්පමය දියුණුව සදහා පාවිච්චි කරනවා. නමුත් ලංකාව ලෝකයෙන් යැපෙන හිගන රටක් වෙලා. විවෘත ආර්ථිකයෙන් පස්සේ රට තුළට නිසි ඉලක්කයකින් තොරවම හැමදේම ගලාගෙන ඒමට ඉඩ සැලැස්සුවා මිස එහි ගුණාත්මකභාවය පිළිබද සැලකිල්ලක් දැක්වූයේ නෑ. ලංකාවට රූපවාහිනිය පැමිණෙනවා නමුත් ඒක ඇතුළේ මොනවද තියෙන්නෙ කියන දේ සොයා බැලූවෙ නෑ. මම කියන්නෙ මිනිසුන්ගෙ කාර්ය සාධන වැඩවලදී තාක්ෂණය ගැටළුවක් නොවේ. නමුත් මෙය ජන සන්නිවේදකයන් සමග කතා කරන විට සන්නිවේදන තාක්ෂණය දියුණු වෙන තරමටම එය යහපත් ද අයහපත් ද යන්න සාකච්ඡුාවට බඳුන් විය යුතුයි.
මේ පිළිබඳ ඔබේ විවේචනය එල්ල වන්නේ කාටද?
තාක්ෂණයේ දියුණුව කියන්නේ ලෝකයේ හැමදේටම බලපාපු කාරණාවක්. ඒ බලපෑම්වලට වඩා සන්නිවේදනයෙන් ඇති වූ ආදීනව ඉතාමත් බරපතලයි. ඒ නිසා ඒ ආදීනව අපි අපේ රට හැටියට කල්පනා කරල බැලූවොත් අපි ගිහින් තියෙන්නේ හිටියට වඩා හොඳ තැනකට ද? නරක තැනකටද? මෙය භෞතිකව හා ද්‍රව්‍යාත්මකව කතා කරනවා නම් හැම කෙනාටම සෙල්ෆෝන් දෙක දෙක තියනවා. ගෙදරට, මගට, කාර්යාලයට කියල ඉලක්කම්වලින් සහ යකඩ ගොඩවල්වලින් පුරසාරම් කියවල වැඩක් නෑ. ලංකාවේ ජනගහනය කෝටි 02 යි නම් සෙල්ෆෝන් කෝටි 04 යි. තව අවුරුදු 05 කින් කොච්චර ලොකු කුණු ගොඩක් වෙයි ද? කියන ගැටළුව මතුවිය යුතුයි. මෙයට හේතුව නියාමනයකින් තොරව ඕන කුණු ගොඩක් ගෙන ඒමට ඉඩ හැර සිටීමයි.ඒ වගේම ජනමාධ්‍ය ඉගැන්වීම සම්බන්ධයෙන් මගේ ප්රශ්නයක් තියනවා. ජනමාධ්‍ය ඉගැන්වීම කළ යුතුයි. ඊට වඩා ඔවුන්ට කළයුතු විශාල මෙහෙයක්, සටනක් තිබෙනවා. ඒ තමයි ජනමාධ්‍ය ක්ෂේත‍්‍රයට නුසුදුස්සන් ඇතුළුවීම බැහැර කළ යුතුයි. විශේෂයෙන් සුදුස්සා පසකට දමා පාප්ප බාල්දිය අතට ගන්නන්ට අවස්ථාව සලසා නොදීමට වග බලා ගත යුතුයි. නමුත් ජනමාධ්‍ය ආයතන හිමිකරුවෙකු විසින් තම ආයතනයට තමාට අවශ්‍ය කෙනා තෝරා ගැනීමට අයිතියක් තිබෙන බව කියන්නට පුළුවනි. එසේ නම් ඔවුන්ට අවශ්‍ය විදියට එය පාලනය කළ හැකි වුවද එය මහජන ප‍්‍රකාශයට ගෙන ඒමට ඉඩ නොදිය යුතුය. මන්ද ජනමාධ්‍ය විසින් සිදුකරනු ලබන ප‍්‍රකාශය සමාජ වැඩ පිළිවෙළක් විය යුතුයි. සමාජය පිළිගත් යම් සාරධර්ම පද්ධතියකට යටත් විය යුතුයි. මාධ්‍ය ආයතනයක කළමනාකරණ අධ්‍යක්ෂක ධූරයට ආයතනයේ හිමිකරුගේ දුව පත් කරන්න බෑ ඇය ඔහුගේ දුව වූ පමණින්. එයට සුදුසුකම් සපුරා තිබිය යුතුයි යන්න මගේ අදහසයි. ඒ වාගේම විනිවිදභාවයකින් යුතුව එම කටයුත සිදුවිය යුතුයි. එය පවුල්වාදයෙන් නොව සුදුස්සාට සුදුසු තැන දීමෙන් සිදුවිය යුතුයි. යුද්ධයට හේතුව වාර්ගික අර්බුදයම නොවේ. සාධාරන වරප‍්‍රසාද අහිමි වීමයි. ඒ වගේම ජනමාධයවේදියා වහල්කමට පුහුණු නොකොට ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමට නිසි අධ්‍යාපනය හා පුහුණුව ලබා දිය යුතුයි. මොකද ජනමාධ්‍ය තුළින් එළියට යන සෑම සන්දේශයක්ම මාධ්‍යකරුවන් විසින් මෙහෙයවන නිසා ඔවුන් මෙම සන්නිවේදන තාක්ෂණය පිළිබඳව සහ එහි ක‍්‍රියාකාරීත්වය පිලිබඳ අවධානය යොමු කළ යුතුයි.
මේ සදහා කළයුත්තේ කුමක්ද?
ඇත්තෙන්ම මේ සඳහා විසදුම් හැටියට සාධක හතරක් හදුන්වා දෙන්න පුළුවන්,
2.වාරණයෙන් තොර නියාමනය
3.සදාචාරය
4.නීතිය
සන්නිවේදනය, ජනමාධ්‍ය, සන්නිවේදන තාක්ෂණය ආදී ක්ෂේත‍්‍රයන් මෙන්ම ලාංකීය සමාජය සහ අපගේ ජන විඥානය පිළිබඳව සෑම දෙනාටම අවබෝධය තිබීම වැදගත් වෙනවා. එමෙන්ම මේවාහි ඇති ව්‍යාජත්වය පිළිබඳව සමාජයට පුළුල් දැනුම සහිත අවබෝධය තිබිය යුතුයි. එම නිසා සමාජ අවබෝධය ඇති කළ යුතුයි. එය මාධ්‍ය සතු වගකීමකි. තවත් සාධකයක් ලෙස මාධ්‍ය දියුණුුව පිළිබඳව නියාමනයකින් තොරව කතා කිරීම අනුවණ ක‍්‍රියාවක්. සන්නිවේදන තාක්ෂණය දියුණු වෙන එක හොඳයි. නමුත් ප‍්‍රශ්නය වෙන්නේ තාක්ෂණය යන වේගයටම එයට සමාන්තරව ව්‍යවහාරික භාවිතයට ගැනීමට හැකියාව පවතිනවා ද යන්න සොයා බැලීමයි. එයට අවශ්‍ය වන නිසි වැඩ පිළිවෙළ මෙම සාධක හතර හරහා සිදු කළ හැකියි. විශේෂයෙන් ජනමාධ්‍ය ප්රතිපත්ති සකස් කළ යුතුයි. එම ප්රතිපත්ති ඇතුළේ මිනිසුන්ගේ ජන විඥානය, මහජන මට්ටම ඔසවා තැබීම සදහා ඉලක්කයක් තිබිය යුතුයි. නැතුව මාධ්‍යවේදීන්ගේ සුබසිද්ධියම පමණක් තිබීම ප‍්‍රමාණවත් නෑ. ඊට අමතරව රටේ සුබසිද්ධිය අපේක්ෂා කළ යුතුයි.
එහිදී ජනමාධ්‍ය අමාත්‍යංශයට වගකීමක් තියනවා. මේ පිළිබඳ සාකච්ඡුාවක් ආරම්භ විය යුතුයි යන්න මගේ අදහසයි. ඒ සදහා විද්වතුන්ගේ මැදිහත් වීම අවශ්‍ය වෙනවා. ¥ෂිත බවින් තොර නියාමනයක් ක‍්‍රියාත්මක විය යුතුයි. සදාචාරය සම්බන්ධව කටයුතු කිරීමේ දී එයට ජනමාධ්‍ය නායකයින් ප‍්‍රමුඛත්වයක් ගත යුතුයි. විශේෂයෙන් පොලීසිය, භික්ෂූන්වහන්සේලා, පූජකවරු, ගුරුවරුන් වැනි ජනමත නායකයින්ට මේ සඳහා කළ හැකි කැප කිරීම් බොහෝයි. මේ සියල්ලම ක‍්‍රියාත්මක කිරීමෙන් අනතුරුව හීනය ද ක‍්‍රියාවට නැංවිය යුතුයි. විශේෂයෙන් ජනමාධ්‍ය කියන්නේ ව්‍යාජය වපුරන නිර්ව්‍යාජත්වයට හිස ඔසවන්නට දෙන්නේ නැති ආයතනයක් වෙලා අද. නමුත් මෙයට සන්නිවේදන ක්ෂේත‍්‍රයට අදාළ සියලූ දෙනා වගකිව යුතුයි යන්න මගේ අදහසයි.
සංවාද සටහන :- ප්රබුද්ධිකා රත්නායක
